De informatie in dit onderwerp is op basis van de gegevens uit VCP 2012-2016.
Eten we volgens de Schijf van Vijf?
De voedselconsumptiegegevens van 4313 kinderen en volwassenen in de periode 2012-2016 zijn vergeleken met de aanbevolen hoeveelheden voedingsmiddelen in de Schijf van Vijf. Dit geeft inzicht in de mate waarin de huidige consumptie overeenkomt met de adviezen en of dit verschilt naar leeftijd en geslacht. De resultaten van dit onderzoek geven handvaten voor de voorlichting over een gezond voedingspatroon in Nederland.
De resultaten kunnen niet worden gebruikt om te beoordelen of Nederlanders voldoende voedingsstoffen binnen krijgen. Aanbevolen hoeveelheden in de Schijf van Vijf zijn er op gericht dat bijna iedereen voldoende voedingstoffen binnenkrijgt. De hoeveelheid benodigde voedingsstoffen verschilt per persoon. Een lagere inname op individueel niveau betekent daarom niet automatisch dat iemand een tekort ontwikkelt.
Richtlijnen Schijf van Vijf
Het Nederlandse voorlichtingsmodel over voeding, de Schijf van Vijf, laat zien wat gezond eten inhoudt. Het gaat om een voedingspatroon dat genoeg energie en voedingsstoffen levert en mensen gezond houdt of gezonder maakt.
De Richtlijnen Schijf van Vijf zijn een vertaling van de Richtlijnen goede voeding 2015 naar specifieke adviezen voor verschillende doelgroepen, waarbij wordt voorzien in voldoende energie en voedingsstoffen. Kwalitatieve richtlijnen zoals ‘Eet wekelijks peulvruchten’, zijn vertaald naar concrete aanbevolen hoeveelheden. In de Schijf van Vijf zijn de aanbevolen hoeveelheden van sommige voedingsmiddelengroepen groter dan in de Richtlijnen goede voeding, vanwege de naar leeftijd en geslacht benodigde hoeveelheid energie en voedingstoffen. Voedingsmiddelen met een mogelijk ongunstig effect op de gezondheid (omdat ze te veel zout, toegevoegd suiker, verzadigd vet, transvet of te weinig vezel bevatten) passen niet binnen de richtlijnen van de Schijf van Vijf. Deze producten kunnen wel als dag- of weekkeuze worden geconsumeerd.
In het kort
Veel Nederlanders eten en drinken minder dan de aanbevolen hoeveelheden van de producten in de Schijf van Vijf. Ook eten ze veel producten die buiten de Schijf van Vijf vallen. Jonge kinderen en ouderen eten vaker volgens de Richtlijnen dan de andere leeftijdsgroepen. De resultaten van dit onderzoek laten zien dat in Nederland het voedingspatroon gezonder kan en geven handvaten voor de voorlichting over een gezond voedingspatroon.
Minder dan 10 procent van de Nederlanders eet de aanbevolen hoeveelheden groenten, peulvruchten, aardappelen en graanproducten, en smeer- en bereidingsvetten. Meer dan een derde van de Nederlanders eet voldoende brood en kaas, maar kiest dan vooral voor soorten die weinig vezels, veel ongunstige vetten of veel zout bevatten. Ongeveer twee derde deel van de Nederlanders eet meer vlees(producten) dan wordt aanbevolen.
Een derde deel van de totale hoeveelheid die we eten en drinken staat niet in de Schijf van Vijf. Dit deel is dus niet ‘nodig’ en is minder gezond. Deze producten bevatten vaak veel calorieën en ongunstige voedingsstoffen. Zo krijgen we veel zout, suiker en ongunstige vetten binnen door hartige en zoete snacks te eten. Via dranken die buiten de Schijf vallen, krijgen we alcohol en veel suiker binnen.
Consumptie van productgroepen Schijf van Vijf
Ruim 1900 gram van de in totaal 3000 gram geconsumeerde voedingsmiddelen per dag bestaat uit producten passend binnen de Schijf van Vijf. Dus, ongeveer een derde van het geconsumeerde voedsel bestond uit voedingsmiddelen die niet aan de criteria van de Schijf voldoen. Dit zijn producten met een minder gunstige samenstelling zoals voor zout, suiker, verzadigd vet en vezel. Zes procent (175 gram) van de geconsumeerde voedingsmiddelen valt in productgroepen die volledig buiten de Schijf van Vijf staan, zoals sauzen en snacks. Via dranken die buiten de Schijf vallen, krijgen we alcohol en veel suiker binnen. Van alleen het vast voedsel bestaat ruim de helft (54%) uit Schijf van Vijf producten en van de dranken is dit 72%. NB. Deze opsplitsing in vast en dranken zijn iets vertekend omdat de zuivelproducten tot het vaste voedsel gerekend zijn.
grammen
Het percentage van de geconsumeerde producten passend binnen de Schijf van Vijf varieerde per productgroep tussen 19 en 100%. Producten binnen de productgroepen vis en ei (zoals gedefinieerd in dit rapport) passen allemaal binnen de Schijf van Vijf. Van de geconsumeerde kaas en kaassubstituten paste slechts 19% binnen de Schijf van Vijf. Binnen de productgroepen groenten, fruit, peulvruchten en dranken vielen relatief veel geconsumeerde producten binnen de Schijf van Vijf (respectievelijk 88, 92, 80 en 72%).
%
Het percentage van de geconsumeerde producten passend binnen de Schijf van Vijf varieerde per productgroep tussen 19 en 100%. Producten binnen de productgroepen vis en ei (zoals gedefinieerd in dit rapport) passen allemaal binnen de Schijf van Vijf. Van de geconsumeerde kaas en kaassubstituten paste slechts 19% binnen de Schijf van Vijf. Binnen de productgroepen groenten, fruit, peulvruchten en dranken vielen relatief veel geconsumeerde producten binnen de Schijf van Vijf (respectievelijk 88, 92, 80 en 72%).
Percentage dat aanbevolen hoeveelheden consumeert
Voor vrijwel alle productgroepen zijn er personen die de aanbevolen hoeveelheden uit de Richtlijnen Schijf van Vijf consumeren. Met name in de jongste en oudste leeftijdsgroepen hebben meer personen een consumptie boven de leeftijdsspecifieke aanbevelingen. Productgroepen waarvan minder dan 10% van de bevolking de aanbevolen hoeveelheden consumeert zijn groente, smeer-en bereidingsvetten, peulvruchten, noten, graanproducten, brood, kaas en aardappelen. Voor een deel van de bevolking worden de aanbevolen hoeveelheden wel gehaald als ook de voedingsmiddelen die niet aan de Schijf-van-Vijf-criteria voldoen worden meegerekend. Overigens is dan het percentage dat de aanbevolen hoeveelheden groente, smeer-en bereidingsvetten, peulvruchten en aardappelen en graanproducten eet ook minder dan 10%.
tabel
De gemiddelde consumptie van productgroepen uit de Richtlijnen Schijf van Vijf voor 1-79-jarigen (VCP 2012-2016)a
| Schijf van Vijf | Binnen en buiten Schijf van Vijf | |||
| Gemiddelde gram/dag |
% > (ondergrens) aanbeveling Sv5 |
Gemiddelde gram/dag |
% > (ondergrens) aanbeveling Sv5 |
|
| Groente | 114 | 5c | 129 | 8c |
| Fruit | 105 | 12 | 114 | 15 |
| Smeer- en bereidingsvetten | 13 | 0 | 25 | 5 |
| Vis | 15 | 43 | ||
| Peulvruchten | 4 | 5 | 5 | 6 |
| Vlees | 34 | 93b | 93 | 33b |
| Ei | 12 | 35 | ||
| Noten | 3 | 2 | 9 | 12 |
| Melkproducten | 184 | 13c | 293 | 29 c |
| Kaas | 6 | 1e | 31 | 34e |
| Brood | 85 | 11c | 139 | 37c |
| Graanproducten | 8 | 1 | 56 | 12 |
| Aardappelen, graanproducten | 58 | 1c | 129 | 7c |
| Dranken | 1302 | 49 | 1831 | 84 |
| Soepen d | 25 | |||
| Sauzen d | 26 | |||
| Snacks d | 82 | |||
| Broodbeleg d | 17 | |||
| Overige producten d | 9 |
a De resultaten kunnen niet worden gebruikt om te beoordelen of Nederlanders voldoende voedingsstoffen binnenkrijgen.
b Het gaat hier om het percentage met een consumptie lager dan de aanbeveling.
c Het gaat hier om het percentage met een consumptie boven de ondergrens van de aanbevolen range.
d Dit zijn productgroepen die buiten de Schijf van Vijf vallen.
e Dit percentage is gebaseerd op 4-79 jarigen, aangezien de 1-3 jarigen wordt geadviseerd geen kaas te consumeren.
Bijdrage van productgroepen Schijf van Vijf aan de nutriëntinname
Sla de grafiek Bijdrage van productgroepen Schijf van Vijf aan de macronutriëntinname over en ga naar de datatabelIn de totale populatie leverden alle producten passend binnen de Schijf van Vijf 34% van de energie-inname. Deze producten droegen relatief veel bij aan de inname van vezel (57%), van eiwit (48% en 46% van dierlijk eiwit), van EPA en DHA (46%) en water (65%). Deze producten droegen minder bij aan de inname van vetten (28%), mono- en disachariden (28%), verzadigde vetzuren (23%) en transvetzuren (14%).
Bijdrage van productgroepen Schijf van Vijf aan micronutrientinname
Sla de grafiek Bijdrage van productgroepen Schijf van Vijf aan inname van mineralen over en ga naar de datatabelEen groot deel van de inname van micronutriënten door 1-79-jarigen kwamen uit Schijf van Vijf producten (circa 45-55%). Hierbij is geen rekening gehouden met een inname uit voedingssupplementen en toegevoegd zout tijdens de bereiding en aan tafel. Schijf van Vijf producten leverden gemiddeld een grote bijdrage aan de inname van vitamine B6 (56%), folaat (59%), vitamine K1 (72%), jodium (62%) en kalium (57%). Deze producten droegen minder bij aan de inname van vitamine E (38%), heem-ijzer (32%) en natrium (29%).